الکتروموتور های صنعتی بر اساس عملکرد اجزای موتور الکتریکی به دو دسته موتورهای برق جریان مستقیم dc و موتورهای برق جریان متناوب ac دسته بندی می شوند. مهمترین اجزای الکتروموتور شامل چرخ دنده ها، سیم پیچی ، اتصالات و مقاومت ها می باشد.
الکتروموتورها دارای دو بخش اساسی سیم پیچ میدان و سیم پیچ آرمیچر هستند. سیم پیچ میدان باعث ایجاد میدان مغناطیسی شده و سیم پیچ آرمیچر این میدان مغناطیسی را به منظور به حرکت در آوردن شافت موتور به جریان در می آورد.
تجهیزات الکتروموتور بر اساس خاصیت مغناطیسی آهنربا عمل می کنند. چرخش آرمیچر بر اثر تغییرات جریان و خاصیت مغناطیسی در داخل الکتروموتورها انجام می گیرد.
موتور الکتریکی یا الکتروموتور ساده دارای چندین اجزای حیاتی است که آن را قادر می سازد تا انرژی الکتریکی را به طور موثر به انرژی مکانیکی تبدیل کند. این انرژی مکانیکی توسط چرخش شافت تولید می‌شود که به کارکرد یکنواخت جهت استفاده برای سایر دستگاه های صنعتی شما کمک می‌کند.
بیشتر بدانید ⇐ آشنایی کامل با انواع موتورهای الکتریکی
اجزای الکتروموتور
اجزای داخلی و خارجی هر الکتروموتور صنعتی در انتخاب موتور الکتریکی اهمیت بالایی دارد. برخی از بخش‌های مهم در این نوع از موتورهای صنعتی شامل روتور، استاتور ، شفت، پروانه و بلبرینگ است. در شکل زیر می توانید بخش‌های مختلف موتور الکتریکی را ببینید.
اجزا یا قطعات داخلی الکتروموتور
قطعات مهمی که در تمامی الکترو موتور ها از جمله الکتروموتور تکفاز و الکتروموتور سه فاز به کار می روند به شرح زیر است:
روتور | مهمترین قسمت متحرک الکتروموتور
روتور قسمت متحرک الکتروموتور است. وظیفه ی اصلی روتور تامین نیروی مکانیکی برای چرخاندن شفت است.
در یک پیکربندی معمولی الکتروموتور ، روتور دارای کنداکتور های حامل جریان است که با میدان مغناطیسی استاتور برای ایجاد نیرویی که شفت را می چرخاند کار می کنند. با این حال، برخی از کنداکتور ها دارای آهنرباها هستند و استاتور، کنداکتور را نگه می دارد.
بطور کلی وظیفه روتور این است که نیروی مکانیکی مورد نیاز برای چرخاندن شافت را تامین کند.
مقالات مرتبط: روتور چیست؟
روتور قسمت چرخش موتور را بر عهده دارد که دارای آهنربا هایی است که در اطراف صفحات استاتور قرار می گیرد. روتور ها دارای شیارهایی با سیم پیچی های متفاوت هستند که یک جریان متناوب (AC) را برقرار کند که در انتهای آنها یک فن قرار دارند که وظیفه خنک کردن موتور را بر عهده دارند.
دایکاست روتورها با آلومینیوم خالص می باشد و پس از تولید و بهره برداری روتورها. بالانس دینامیکی آنها با دستگاه های کاملا دقیق و با کیفیت بالا صورت می گیرد.
استاتور | هسته ی میدان مغناطیسی الکتروموتور
استاتور بخش ثابت مدار الکترومغناطیسی موتور است و معمولا از سیم پیچ یا آهنرباهای ثابت تشکیل شده است. هسته استاتور از ورقه های فلزی نازک زیادی تشکیل شده است که به آنها لمینیت می گویند. لمینیت ها برای کاهش تلفات انرژی استفاده می شوند.
سیم پیچی
سیم های نارنجی رنگ که در سیم پیچی الکتروموتور استفاده می شوند، معمولا دور یک قسمت نگهدانده محکم و مغناطیسی پیچیده می شوند تا هنگام کار کردن، جریان برق قطب های مغناطیسی را تشکیل دهند.
الکتروموتورها در دو پیکربندی از لحاظ میدان مغناطیسی وجود دارند: قطب برجسته و غیر برجسته.
بلبرینگ | کاهنده اصطکاک
بلبرینگ ها در اصل عامل نگهدارنده روتور در الکتروموتورها هستند و برای چرخش شافت روتور و کاهش اصطکاک بین قطعات چرخنده استفاده میشوند.
بلبرینگ ها درون محفظه موتور قراردارند و شفت موتور از میان بلبرینگ ها به سمت خارج موتور، جایی که بار روی آن اعمال می شود هدایت میشوند.
البته بلبرینگ ها انواع زیادی دارند که در انواع قطعات صنعتی، به خصوص الکتروموتور ها از اصلی ترین اجزاء محسوب می شوند. کاربرد و وظایف بیشتر بلبرینگ را در مقاله بلبرینگ چیست مطالعه کنید.
فضای خالی بین روتور و استاتور
اگرچه فضای بین روتور و استاتور را نمی توانیم به عنوان یک قسمت فیزیکی از الکتروموتور در نظر یگیریم؛ اما دارای تاثیر خیلی مهمی در عمکرد الکتروموتور است.
روتور و استاتور به صورت مغناطیسی و نه الکتریکی جفت می شوند و یک شکاف هوا بین آنها وجود دارد.
هنگامی که بسته به نوع کاربرد منبع تغذیه مناسب انتخاب می شود، میدان مغناطیسی تنظیم می شود و استاتور و روتور را به هم متصل می کند و به دلیل وجود شکاف هوا، بخشی از میدان مغناطیسی از هر دو روتور یا استاتور عبور می کند.
از آنجایی که جریان مغناطیسی با همین شکاف بین روتور و استاتور افزایش می یابد، این فضای باید تا حد امکان کوچک باشد؛ چرا که فضای بزرگ تأثیر منفی شدیدی بر عملکرد میگذارد.
با این حال، اعمال فضای خیلی کم هم ممکن است علاوه بر سر و صدا ، مشکلات دیگری نیز ایجاد کند.
کموتاتور
و در نهایت، کموتاتور اختصاصی ترین بخش از الکتروموتور است و مکانیزمی است که توسط موتور شما برای تعویض ورودی اکثر موتورهای DC و برخی موتورهای AC استفاده می شود.
در مواقعی که قرار است جهت جریان بین روتور و ژنراتور تغییر کند، از کموتاتور استفاده می شود. جریان آرمیچر موتور از طریق براش های ثابت و با کموتاتور گردان تامین می شود که این کار باعث بازگشت جریان مورد نیاز و ایجاد حرکت می شود.
این بخش از حلقه های لغزشی تشکیل شده است که از یکدیگر و از شفت عایق شده اند. جریان آرمیچر موتور شما از طریق برس‌های ثابت در تماس با کموتاتور گردان تامین می‌شود، که باعث برگشت جریان مورد نیاز می‌شود و با چرخش روتور از قطبی به قطب دیگر، نیرو را به روشی بهینه به دستگاه اعمال می‌کند.
براش ها
براش ها، از دیگر اجزا اصلی در الکتروموتور ها هستند که وظیفه آنها، انتقال نیروی الکتریکی از منبع تغذیه به کموتاتور است. جنس براش ها معمولا از گرافیت یا کربن است و بخاطر اینکه دائما با کموتاتور در ارتباط اند، به مرور زمان فرسوده شده و باید تعویض شوند. وجود براش ها باعث می شود که عملکرد الکتروموتور به درستی انجام شود.
خازن
در الکتروموتورها، دو نوع منبع تغذیه وجود دارد که شامل تک فاز و سه فاز می شود. برخی از الکتروموتور ها AC هستند مانند موتور های القایی، سنکرون و قفس سنجابی.
الکتروموتور های تک فاز برای اینکه عملکرد خوبی داشته باشند و گشتاور مورد نیاز خود را بوجود بیاورند، از خازن استفاده می کنند. نوع دیگری از الکتروموتور ها نیز از نوع DC هستند. الکتروموتور های DC نیازی به خازن ندارند.
اجزا یا قطعات خارجی موتور الکتریکی
مهمترین قطعات خارجی که در الکتروموتور ها به کار می روند به شرح زیر است:
شافت
شفت الکتروموتور ها با یک سر خروجی تولید می شود که ابعاد نهایی آنها با یکسری تلرانسهای بسیار دقیق توسط دستگاه های cnc ماشینکاری می شود. خار و جای خار روی شافت، طبق استاندارد 6880 DIN می باشد.
پروانه الکتروموتور
الکتروموتور توسط پروانه های پلاستیکی و پره های تعبیه شده در دو انتهای روتور قفس سنجابی، خنک کاری می شود که پروانه های الکتروموتورها از جنس پلی آمید با مقاومت مکانیکی بالا تولید گردیده که در انتهای الکتروموتور ها بر روی شفت نصب می گردد.
جریان هوا توسط چرخش پروانه از عقب الکتروموتور به طرف جلو و برروی بدنه دمیده می شود. در الکتروموتورهای با فریم آلومینیوم جعبه ترمینال به صورت یکپارچه با فریم آلومینیوم ریخته گری می شود و امکان هدایت کابل های برق را از قسمت راست به چپ جعبه ترمینال فراهم می سازد.
بدنه یا پوسته
الکترو موتور های با جنس بدنه آلومینیومی دارای دو محل اتصال زمین هستند که یکی از آنها در داخل ترمینال و دیگری بر روی پایه الکتروموتور تعبیه شده است در الکتروموتور های با فرم چدن محل اتصال در پایه الکتروموتور تعبیه شده است.
باید توجه داشت که جهت جلوگیری از هرگونه شوک الکتریکی و برق گرفتگی احتمالی از طریق الکتروموتور به شبکه برق باید سیم ارت به محل مربوطه نصب گردد.
در الکتروموتورهای با فریم چدنی جعبه ترمینال بصورت جداگانه ریخته گری می شود و امکان فراهم سازی هدایت کابل های برق را در چهار جهت الکتروموتور نمی تواند فراهم سازد.
فریم خروجی
فریم الکتروموتور های آلومینیومی از سایز 160-55 به روش دایکاست ریخته گری می شود و فرم الکتروموتور های چدنی از سایز 355-100 از جنس چدن داکتیل ریخته گری می شود.
جمع بندی
الکتروموتور ها یکی ازدستگاه های صنعتی پرکاربرد جهت تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی هستند که نقش بسیار مهمی در صنعت ایفا می کنند. همانطور که پیش تر اشاره شد، این دستگاه‌ها از اجزای مختلفی مانند استاتور، روتور، بلبرینگ‌ها، بدنه و … تشکیل شده‌اند که هر کدام وظیفه خاصی در عملکرد کلی موتور الکتریکی دارند.
شناخت اجزا الکتروموتور و نقش هریک از آنها، به بهبود کارایی این دستگاه کمک می کند و تا حدودی، هزینه های نگهداری را کاهش می دهد.
بعلاوه، این دانش به مهندسان و تکنسین ها کمک می کند که بتوانند با انتخاب مناسب قطعات و نگهداری صحیح، از عملکرد بهینه و درست الکتروموتورها در سیستم‌های صنعتی اطمینان پیدا کنند. همچنین بتوانند درک بهتری از ساختار و عملکرد این اجزا داشته باشند.
سلام. آیا شفت در فارسی همان محور است؟
درود برشما، بله