پمپ چیست؟ | معرفی انواع پمپ

انواع پمپ در دسته بندی های مختلفی ارائه می شود که بنا به نوع طراحی، کاربرد، استفاده و توانایی در پمپاژ تقسیم بندی های متفاوتی دارد. یکی از مهم ترین و معروف ترین دسته بندی پمپ بر اساس شکل و سیستم بخش انتقال دهنده سیال است. بر اساس این دسته بندی پمپ ها به 2 دسته کلی دینامیکی و جابه جایی مثبت تقسیم می شوند.

در شکل زیر انواع پمپ بر اساس مکانیزم قطعات انتقال سیال دسته بندی شده است. در ادامه به توضیح و بررسی انواع پمپ پرداخته ایم.

پیش از آن که دسته بندی های مختلف پمپ را مورد بررسی قرار دهیم، به معرفی و کاربرد پمپ ها می پردازیم.

معرفی پمپ

برای پاسخ به سوالی مانند پمپ چیست می توان عوامل مختلفی نظیر طراحی و ساختمان آن را در نظر گرفت. اما ما در این مقاله پمپ را از لحاظ وظیفه، نوع کار و ساختمان پروانه مورد بررسی قرار داده و تعریف می کنیم. به بیان کلی وظیفه پمپ انتقال سیال تحت فشار است.

پمپ دینامیکی

اساس کار پمپ های دینامیکی تبادل مومنتوم بین پره های پروانه و سیال است. نوع دسته بندی در این مقاله بر اساس عضو در تماس با سیال در پمپ های سانتریفیوژ است. این عضو پروانه یا ایمپلر نامیده می شود.

پره های این پروانه ها از مهم ترین اجزای آن محسوب می شود و اهمیت بالایی دارد. طراحی این پروانه ها یک بحث تخصصی در مبحث طراحی پمپ های دینامیکی است و بسیار پر اهیت است. اما ما در این دسته بندی بر اساس جهت ورود سیال به پروانه و خروج سیال از آن، نه مهندسی پروانه، پمپ ها را بررسی می کنیم.

در ادامه به معرفی دسته بندی ها و انواع پمپ های دینامیکی می پردازیم.

پمپ شعاعی

در این پمپ ها پروانه ها مانند شعاع یک دایره و حول یک مرکز طراحی و ساخته شده اند.جهت ورود سیال عمود بر صفحه و به سمت داخل است و جهت خروج نیز عمود بر جهت ورود سیال است. به عبارت دیگر این پمپ ها به گونه ای طراحی شده اند که ورود و خروج سیال با زاویه 90 درجه نسبت به هم انجام می شود.

نکته بسیار مهم در این دسته بندی این است که ملاک و معیار دسته بندی جهت ورود و خروج سیال از پروانه است نه پوسته پمپ.

پمپ محوری

جهت ورود و خروج سیال نسبت به پروانه در این پمپ هابه صورت محوری و همسو و هم جهت است. یعنی زاویه بین آن ها صفر درجه می باشد. البته اگر بخواهیم این زاویه را نسبت به پوسته در نظر بگیریم عمود است. اما ملاک ما در این جا پروانه است.

پمپ مخلوط (پروانه مخلوط)

همانگونه که از اسم آن مشخص است پروانه ی این نوع پمپ ترکیبی از محوری و شعاعی است. در واقع زاویه ورود و خروج سیال نسبت به پروانه بین صفر و 90 درجه می باشد. البته معمولا این زاویه به صورت 45 درجه طراحی می شود.

پمپ دو مکشه و تک مکشه

یکی دیگر از انواع دسته بندی در پمپ ها دینامیکی (نوع شعاعی) بر اساس مکش آن است. در این دسته بندی با قرار دادن 2 پروانه می توانیم پمپ های دو مکشه ایجاد کنیم. در این نوع پروانه هم انرژی زیاد و هم قدرت و مکش بالایی به سیال منتقل می شود.

پمپ جابه جایی مثبت

همانطور که در دسته بندی ابتدای مقاله مشخص شده، پمپ های جابه جایی مثبت به دو دسته رفت و برگشتی و چرخشی تقسیم می شود. در ادامه به بررسی هر یک از این دسته ها می پردازیم.

پمپ رفت و برگشتی

یکی از مهم ترین نکات و تفاوت های اصلی این دسته با پمپ های دینامیکی در ساختار و طراحی آن است. این پمپ ها بدون پروانه بوده و با شیر های ورودی و خروجی سیال در آن ها حرکت می کند. به عبارت دیگر یکی از مهم ترین اجزا پمپ های رفت و برگشتی شیرهای یک طرفه ورودی و خروجی آن است.

در صورتی که هر یک از این شیر ها به درستی کار نکند در فرآیند پمپاژ اختلال ایجاد می شود. مثلا اگر در مرحله ورود سیال به پمپ شیر خروجی کاملا بسته نباشد یا شیر ورودی به درستی باز نشده باشد عملیات سیال گیری دچار مشکل می شود. در نتیجه درست کار کردن این پمپ ها کاملا به سالم بودن شیر ها برمی گردد.

پمپ چرخشی

از کاربردی ترین پمپ های چرخشی یا روتاری می توان پمپ های اسکرو، دنده ای و لوب (گوشواره ای) اشاره کرد. نحوه کار هر یک از پمپ ها در ادامه توضیح داده شده است.

پمپ اسکرو

سیال در ای این پمپ ها به صورت پیچشی حرکت می کند و انرژی لازم برای پمپاژ شدن از طریق حرکت های پیچشی تامین می شود در صورتی که در پمپ های رفت و برگشتی این انرژی، توسط فشار هوا و حرکت پیستون به سیال منتقل می شود. به علت نوع خاص طراحی این پمپ به آن پمپ پیچ ارشمیدس هم می گویند.

پمپ دنده ای

پمپ دنده ای به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم می شود. که این نام گذاری بر اساس قرار گیری چرخ دنده ها و تماس آن ها نسبت به هم است.در این بین پمپ دنده ای خارجی کاربرد بیشتری نسبت به نوع داخلی آن دارد.

عملیات پمپاژ کردن در این پمپ ها وابسته به چخش جرخ دنده متصل به الکتروموتور است. یعنی زمانی که شفت متصل به چرخ دنده توسط الکتروموتور می چرخد، چرخ دنده دیگر را نیز درگیر کرده و با ایجاد یک فضای خالی منجر به ورود سیال به داخل پمپ می شود. در نهایت با گردش چرخ دنده ها سیال به سمت خروجی پمپ منتقل می شود.

مقالات مرتبط: پمپ دنده ای چیست؟

پمپ لوب یا گوشواره ای

یکی از نکات مهم در این نوع پمپ فاصله میان گوشواره ها است. در پمپ های گوشواره ای هماهنگی لازم میان آن ها توسط چرخ دنده هایی که در بیرون ار پوسته پمپ قرار دارد انجام می شود. فرآیند پمپاژ کردن و روند انجام کار در این پمپ ها نیز مانند پمپ های دنده ای است.

به منظور مشاهده انواع پمپ به همراه مشخصات فنی می تویاند به صفحه کاتالوگ انواع پمپ صنعتی مراجعه کنید.