علت های رایج ضعف عملکرد و خرابی پمپ ها و روش های تست سلامت
اختلال در عملکرد و خرابی پمپ یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند فرآیند تامین آب در منازل و ساختمان‌ها را مختل کند. پمپ‌های آب اگرچه معمولا دستگاه‌هایی بادوام و قابل اعتماد به شمار می‌روند، اما به مرور زمان و در اثر استفاده مداوم یا شرایط نگهداری نامناسب، ممکن است دچار اختلالاتی شوند. شناخت علل احتمالی خرابی پمپ و بررسی نشانه‌های اولیه آن می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کرده و هزینه‌های تعمیر را کاهش دهد. در این مطلب به بررسی نشانه‌های رایج خرابی پمپ، علل بروز و روش‌های رفع آن می‌پردازیم.
دلایل و مشکلات رایج خرابی پمپ؛ عیب‌یابی انواع پمپ
پمپ‌های آب انواع مختلفی دارند و بسته به نیاز ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. از آنجا که هر پمپ دارای ساختار داخلی خاص خود است، نوع خرابی‌ها و مشکلات احتمالی آن‌ها نیز متفاوت خواهد بود. با این حال برخی مشکلات، ایراد رایج بیشتر پمپ‌ها هستند که در این بخش آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: معرفی کامل انواع پمپ صنعتی
ضعف و مشکل در آب‌بندی پمپ
یکی از رایج‌ترین مشکلات در پمپ‌ها، مشکل در سیستم آب‌بندی آن‌ها است. نشتی آب از پمپ می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:
- آب‌بندی نادرست: استفاده از مواد نامناسب یا مقدار نامتوازن از مواد آب‌بندی.
- آسیب‌دیدگی واشر یا درزگیر: ساییدگی یا خراب شدن این قطعات موجب نشتی می‌شود.
- عدم نصب صحیح درزگیر: اگر درزگیر به درستی در جای خود قرار نگیرد، آب‌بندی کامل انجام نخواهد شد.
نشتی آب گاهی به‌دلیل نصب اشتباه یا ناهماهنگی در سطوح اتصال پمپ نیز به وجود می‌آید. در بیشتر موارد، تکنسین نصب از اورینگ یا درزگیری که توسط شرکت سازنده توصیه شده استفاده می‌کند؛ اما گاهی مشاهده می‌شود که حتی زمانی که ضرورتی وجود ندارد، خمیر درزگیر یا چند نوع درزگیر به‌صورت همزمان به کار می‌رود. استفاده مجدد از درزگیرهای قدیمی نیز می‌تواند منشا بروز مشکل باشد.
پوشاندن بیش‌ازحد درزگیر با خمیرهای اضافی ممکن است منجر به نفوذ این مواد به درون محفظه داخلی و سامانه خنک‌کننده پمپ شود؛ موضوعی که در مدت‌زمان کوتاه باعث از کار افتادن درزگیر و خرابی پمپ می‌شود. حل مشکل آب‌بندی، تنها با استفاده از درزگیرهایی که تولیدکننده پیشنهاد کرده و در مقدار مناسب امکان‌پذیر است. علاوه بر آن، نصب صحیح درزگیر و اختصاص دادن زمان کافی برای خشک شدن آن نیز اهمیت زیادی دارد.
قطع و وصل مداوم؛ رایج‌ترین خرابی پمپ
از دیگر مشکلات رایج و خرابی پمپ‌ها می‌توان به روشن و خاموش شدن مکرر آن‌ها اشاره کرد. دلایل مختلفی باعث بروز این مشکل هستند که در عیب‌یابی پمپ باید به تمام آن‌ها توجه کرد. این دلایل عبارتند از:
- خرابی تیوب مخزن تحت فشار: در کنار پمپ، مخازنی قرار دارند که آب در آن‌ها ذخیره می‌شود. پمپ با اعمال فشار، آب را وارد این مخازن می‌کند و تیوب داخلی مخزن نقش کنترل فشار و سطح آب را بر عهده دارد. در صورتی که تیوب دچار آسیب شود، فشار به‌درستی حفظ نمی‌شود و پمپ برای جبران این افت، پیوسته روشن و خاموش خواهد شد. راهکار رفع این مشکل، تعویض تیوب آسیب‌دیده مخزن است.
- معیوب شدن شیر یک‌طرفه: برای جلوگیری از برگشت آب از لوله‌کشی ساختمان به سمت پمپ یا شبکه اصلی آب، شیر یک‌طرفه در مسیر نصب می‌شود. اگر این قطعه دچار مشکل شود، احتمال برگشت آب وجود دارد. در این صورت، پمپ مجددا وارد عمل می‌شود تا فشار کاهش‌یافته را جبران کند و همین چرخه معیوب باعث روشن و خاموش شدن‌های مداوم پمپ می‌شود. برای رفع مشکل، باید شیر یک‌طرفه را تعویض کنید.
- خرابی کلید اتومات: کلید اتومات، نقش فرمان‌دهنده را در زمان باز شدن شیر آب در ساختمان ایفا می‌کند. در صورتی که این قطعه دچار خرابی شود، ممکن است پمپ به‌طور مکرر بدون دلیل روشن و خاموش شود. از آنجا که کلید اتوماتیک قابلیت تعمیر ندارد، برای رفع خرابی پمپ، باید آن را با یک نمونه سالم جایگزین کرد.
- انتخاب نادرست پمپ: در صورتی که پمپی با توان و ظرفیت کمتر از نیاز واقعی ساختمان انتخاب شود، فشار لازم تامین نمی‌شود و پمپ برای جبران این کاستی، به‌طور پیوسته روشن و خاموش خواهد شد. برای رفع چنین مشکلی باید پمپ را متناسب با تعداد واحدها و طبقات ساختمان انتخاب کرد.
گیرپاژ کردن پمپ
اصطلاح «گیرپاژ» در زبان عامیانه به حالتی گفته می‌شود که موتور یک دستگاه الکترومکانیکی دچار سوختگی شود. در مورد پمپ‌های آب نیز، وقتی صحبت از گیرپاژ می‌شود، منظور از کار افتادن موتور الکتریکی دستگاه به دلیل بالا رفتن بیش از حد دماست. افزایش دمای موتور، احتمال سوختن آن را بالا می‌برد و با بروز آن پمپ به تعمیر یا تعویض نیاز پیدا می‌کند. بروز این مشکل سه علت دارد که برای عیب‌یابی دقیق باید آن‌ها را بررسی کرد:
- خشک کار کردن پمپ (عدم ورود آب به داخل دستگاه): پروانه داخلی پمپ با سرعتی حدود ۳۰۰۰ دور در دقیقه می‌چرخد. اگر در این شرایط، پمپ بدون آب روشن باشد (مثلاً در زمان قطع آب شهری)، حرارت زیادی در موتور تولید می‌شود. ادامه این وضعیت در طول زمان، موجب سوختن کامل پمپ خواهد شد. بنابراین در زمان‌هایی که فشار آب کم است یا قطعی آب وجود دارد، باید از خاموش بودن پمپ اطمینان حاصل کرد.
- خرابی بلبرینگ‌ها: بلبرینگ‌ها نقش مهمی در کاهش اصطکاک میان قطعات چرخشی پمپ دارند. در صورتی که این قطعات دچار فرسودگی یا شکستگی شوند، موجب سخت‌تر شدن حرکت اجزا و افزایش دمای موتور شده و به خرابی پمپ منجر می‌شوند. یکی از علائم خرابی بلبرینگ، صدای غیرطبیعی و بلند پمپ است. برای جلوگیری از گیرپاژ و سوختن موتور، بلبرینگ‌ها باید به‌موقع تعویض شوند.
- رسوب‌گیری در هوزینگ پمپ: آب شهری معمولا حاوی املاح و ذرات معدنی است. این مواد به مرور درون محفظه یا هوزینگ پمپ ته‌نشین شده و رسوب ایجاد می‌کنند. انباشت این رسوبات، عملکرد پمپ را مختل کرده و در شرایط حاد، موجب افزایش فشار به موتور و در نهایت سوختن آن می‌شود. بهترین روش برای مقابله با این وضعیت، شستشوی محفظه هوزینگ با مواد اسیدی مخصوص رسوب‌زدایی است.
افت فشار پمپ
ضعف پمپ آب از دیگر مشکلات رایج آن است. در این شرایط پمپ، توان کافی برای پمپاژ آب با فشار مناسب به طبقات مختلف ساختمان را ندارد. برای عیب‌یابی اولیه، ابتدا باید این موضوع که جریان آب در لوله‌کشی شهری برقرار است یا خیر را بررسی کنید. اگر از بابت وجود آب در شبکه مشکلی وجود نداشته باشد، باید احتمال ورود هوا به پمپ را در نظر بگیرید؛ چراکه این موضوع می‌تواند بر عملکرد آن تاثیر منفی بگذارد.
برای رفع این مسئله، باید پمپ را هواگیری کنید تا مجددا آب را با فشار مناسب به طبقات ارسال کند. رایج‌ترین روش هواگیری پمپ به‌این صورت است که ابتدا آن را خاموش کنید. سپس در چند نوبت آن را با آب پر کرده و مجددا تخلیه می‌کنند تا هوای اضافی خارج شود. در برخی موارد نیز تجمع رسوبات در داخل پمپ یا مسیرهای انتقال آب باعث افت فشار می‌شود. در این موارد، برای حل مشکل خرابی پمپ، باید پمپ و لوله‌ها با استفاده از اسید شستشو داده شوند تا رسوبات حذف شوند و عملکرد دستگاه به حالت عادی بازگردد.
روش‌های تست سلامت برای جلوگیری از خرابی پمپ
برای جلوگیری از خرابی پمپ و اطمینان از ایمنی و عملکرد آن، تست سلامت یکی از اقدامات ضروری است. این فرآیند که به‌صورت بررسی‌های دوره‌ای و سالانه انجام می‌شود، یکی از مهم‌ترین اقدامات در تعمیر و نگهداری از تجهیزاتی مانند پمپ در نوع خانگی یا صنعتی است. با استفاده از تست سلامت امکان بررسی این موضوع که پمپ، قابلیت انجام عملکرد مورد نظر را دارد یا خیر نیز مشخص می‌شود. تست سلامت علاوه بر پمپ آب روی دیگر انواع پمپ مانند مخازن سوخت نیز انجام می‌شود. رایج‌ترین روش‌های این تست و بررسی عبارتند از:
تست فشار هیدرواستاتیک
در آزمون فشار هیدرواستاتیک، بدنه پمپ در معرض فشاری قرار می‌گیرد که به‌مراتب بالاتر از فشار معمول در شرایط کاری است. هدف از این تست، اطمینان از مقاومت کافی بدنه در برابر فشارهایی است که ممکن است در عملکرد عادی دستگاه ایجاد شود.
تست‌های میدانی
آزمون‌های میدانی معمولا شامل روش‌های ابتدایی و کاربردی برای بررسی مواردی مانند لرزش، صدای غیرعادی یا افزایش بیش از حد دمای یاتاقان‌ها هستند. آزمایش پمپ می‌تواند در کارخانه سازنده یا محل نصب انجام شود، اما در حالت کلی، تست‌های انجام‌شده در کارخانه از دقت بالاتری نسبت به آزمون‌های میدانی برخوردار هستند. بررسی وضعیت ظاهری پمپ یکی از اولین راه‌ها برای تشخیص پمپ خراب از سالم نیز است.
تست و بررسی پمپ کاری تخصصی است و باید توسط افرادی انجام شود که به‌طور مداوم با این دستگاه سروکار داشته و در زمینه عیب‌یابی و رسیدگی به مشکلات آن، مهارت کافی دارند. بررسی دقیق پمپ به‌منظور جلوگیری از بروز مشکل اهمیت زیادی دارد، تا جایی که برای پمپ‌های تخصصی و صنعتی از تجهیزات آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی رایج‌ترین دلایل خرابی پمپ که باعث ضعف در عملکرد این دستگاه می‌شوند، پرداختیم. همان‌طور که گفته شد، هر کدام از مشکلات و خرابی‌هایی که در پمپ‌ها ایجاد می‌شود، علائمی دارد که با بررسی آن‌ها، فرآیند عیب‌یابی پمپ سرعت گرفته و تعمیر آن ساده‌تر می‌شود. راه‌حل مشکلات و خرابی های پمپ، بسته به علت بروز و اختلالی که در عملکرد پمپ ایجاد می‌کنند، متفاوت است و برای پیدا کردن آن باید از تست‌های دوره‌ای سلامت استفاده کرد. این تست‌ها که هم در بررسی‌های دوره‌ای و هم در زمان نصب اولیه انجام می‌شوند.
شهباز موتور به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان معتبر انواع پمپ‌های آب خانگی و پمپ صنعتی، آماده ارائه مشاوره تخصصی، معرفی بهترین مدل‌ها و تأمین قطعات با کیفیت است. برای دریافت اطلاعات بیشتر، انتخاب دقیق و خرید مطمئن، همین حالا به وب‌سایت شهباز موتور مراجعه کنید و از خدمات مشاوره‌ای و تخصصی ما بهره‌مند شوید.